Keti Koti: zo herdenk je de afschaffing van de slavernij

Ketenen Gebroken

De naam Keti Koti (spreek uit: ‘kittie kottie’, dus niet 'keeti kooti') komt uit het Sranantongo, de tweede taal van Suriname naast het officiële Nederlands, en betekent ‘ketenen gebroken’. Een letterlijke verwijzing naar de kettingen waar tot slaaf gemaakten mee vastgeketend zaten. Op 1 juli herdenken we het slavernijverleden en vieren we het moment van de afschaffing van de Nederlandse slavernij in Suriname en op de Antillen op 1 juli 1863. Die datum komt met een kanttekening, want hoewel de slavernij officieel werd afgeschaft in 1863, waren de tot slaaf gemaakten nog 10 jaar lang verplicht om op de plantages door te werken. Vandaar dat we 1873, 10 jaar na de formele afschaffing, aanhouden als het daadwerkelijke jaar dat de slavernij eindigde.

Dit kun je verwachten van Keti Koti 2025: de herdenking

Dit kun je verwachten van Keti Koti 2025: de herdenking. Hoe zit dat nou met de herdenking Keti Koti? We spraken met Ivette Forster, sinds 2009 is zij een van de organisatoren van het Keti Koti Festival in het Oosterpark. ‘Wij vieren Keti Koti op 1 juli, maar in Suriname begint de herdenking al op 30 juni', zegt Ivette. 'Op de vooravond staan veel mensen in de gemeenschap stil bij de gruwelijkheden van de slavernij.’ Tijdens kabraneti’s, sacrale bijeenkomsten binnen de winti-religie, staat herdenking en contact met de voorouders en andere overledenen centraal. Zo wordt in Suriname herdenken en vieren gescheiden, zoals we dat ook met 4 en 5 mei doen.

Officiële nationale herdenking

De officiële nationale herdenking vindt plaats op 1 juli om 12:15 met de Bigi Spikri, een optocht waarin mensen in klederdracht vanaf Nationale Opera & Ballet naar het Oosterpark lopen. Bigi Spikri betekent letterlijk ‘grote spiegel’. Ivette: ‘Het verhaal gaat dat toen de tot slaaf gemaakten vrijkwamen, ze in optocht door grote steden langs de weerspiegelende etalages van winkels liepen en zichzelf in de prachtige kleding bewonderden. Het is dan ook vooral een gezellige en kleurrijke optocht.’ 

Eenmaal bij het Oosterpark aangekomen volgt om 14:00 de nationale herdenking bij het Monument van het Nederlands Slavernijverleden en Erfenis in het Oosterpark. En goed om te weten: iederéén is welkom in het Oosterpark. Kun je er niet live bij zijn? De herdenking wordt ook uitgezonden door de NOS en AT5. Meer informatie vind je hier.  

Dit kun je verwachten van het Keti Koti Festival

Dit kun je verwachten van het Keti Koti Festival. Na de herdenking begint het Festival en barst het feest los op het Museumplein. Van 13:00 tot 22:00 vind je op het plein verschillende podia die allemaal een eigen programmering hebben, van muziek tot debatten en een kindertheater.

Het hele programma van Keti Koti Amsterdam bekijk je hier.

Keti Koti als nationale feestdag?

‘Get over it’, ‘Het is al zo lang geleden’, ‘Ga door met je leven’: slechts een paar meningen die Ivette te horen krijgt. Maar de herdenking is ontzettend belangrijk. ‘De manier waarop - nog steeds - naar zwarte mensen gekeken wordt, heeft zijn oorsprong in de slavernijperiode: vanuit het kolonialisme en de racistische samenleving die er veel te lang is geweest,’ verduidelijkt ze. Keti Koti herinnert ons eraan hoe belangrijk het is om op een gelijkwaardige manier met elkaar om te gaan. En toch is Keti Koti in Nederland nog niet erkend als officiële feestdag. Ivette: ‘1 juli een nationale feestdag? Een heel goed plan, wellicht op de jubileumjaren, net als 5 mei. Het kan het begin zijn van een groter signaal.’ Ivette is positief: ‘Ik zie dat er veel meer aandacht is voor het slavernijverleden en racisme en er ontstaan oneindig veel initiatieven.’ Zo staat er veel moois op de Amsterdamse agenda.

Wat er precies op de agenda staat?