Observatorium Robert Morris
Een voorbeeld van land art, een combinatie van beeldende kunst en architectuur. De Amerikaanse kunstenaar Robert Morris ontwierp dit Observatorium voor de tentoonstelling 'Sonsbeek buiten de Perken' (1971). Het observatorium stond destijds tussen Santpoort en Velzen. In 1977 is opnieuw opgebouwd en staat het in Flevoland. Een cirkelvormige ruimte, omsloten door aarden wallen, vormt het hart van deze unieke combinatie van beeldende kunst, architectuur en symboliek. Je vindt het Observatorium aan de Swifterringweg tussen Lelystad en Swifterbant.
Langste dag van jaar
Het Observatorium vormt één geheel met de omgeving. Hier gaan het ritme van dag en nacht en de wisseling van jaargetijden in alle rust in elkaar over en het de plek waar iedere inwoner van dit land minstens eenmaal in zijn leven een zonsopgang zou moeten meemaken op 21 juni tijdens de langste dag.
De zonsopgang op de langste dag wordt elk jaar gevierd, een ritueel dat al duizenden jaren voor vele volkeren en culturen een belangrijk moment in de jaarcyclus markeert.
Aan de oostzijde staan drie vizieren: de twee buitenste bevinden zich op een heuveltje. De middelste bestaat uit twee fors gedimensioneerde stalen platen. Houten tunnels geven toegang tot het centrum. Wie op de steen in het midden staat, ziet door drie smalle openingen de vizieren.
Het linker vizier markeert de zomerzonnewende, het punt waar de zon op de langste dag (rond 21 juni) even na 5 uur ’s ochtends precies in het vizier omhoog komt. Het middelste vizier geeft het punt aan waar de zon op 21 maart en 21 september passeert. Het rechter vizier valt samen met het punt van de zonsopgang op de kortste dag rond 21 december.
Bijzondere akoestiek
De akoestiek van het Observatorium is ook bijzonder: staande op de steen in het midden van de cirkel gaat gesproken tekst rondzingen en het geluid galmt als in een kerk. Zacht gefluister tegen de muur is aan de andere zijde in stereo te horen.
Het Observatorium is dan het decor van Sunsation, een evenement waar gedichten worden voorgelezen, muziek rondschalt in de cirkel en mensen ademloos staan te wachten op de opkomst van de zon.
