Rundfunk-acteur Tom van Kalmthout: 'Als je het niet leuk vindt wat we doen, jouw probleem'

Geschreven door: Sara Luijters

Over Tom van Kalmthout

Tien jaar geleden brak Tom van Kalmthout samen met Yannick van de Velde door met Rundfunk. Met hun tot in perfectie uitgewerkte, provocerende en absurde grappen schudde ze als middelbare school vrienden Erik en Tim en het toenmalige theater- en televisie landschap wakker. Met hun meerdere malen bekroonde voorstellingen weten ze een heel nieuw theaterpubliek aan te spreken: jongeren en vooral: jonge mannen. Sinds vorig jaar is Tom ook te horen (en zien) als zijn hiphop alterego Ron van Zalmsaus. Onlangs won hij, samen met Bart Rijnink, de Annie M.G. Schmidt Award voor het Beste Theaterlied met Voor Een Meisje, over een puber die een meisje wil score, maar bij zijn versierpogingen het steeds af moet leggen tegenover de oudere jongens. Want ‘voor een meisje van je eigen leeftijd moet je ouder zijn’. De jury: …. Samen met mevrouw Rijnink brengt hij het intelligente van kleinkunst en het virtuoze van hiphop samen. [...] Grappen, expliciete beelden, rijm, binnenrijm en zevenlaags stuntrijm buitelen over elkaar. (...) Het lied kan daarmee zowel hiphopfans als theaterpubliek bekoren – dat heeft niemand na De Jeugd van Tegenwoordig zo overtuigend gedaan.’  Deze zomer staat Ron van Zalmsaus met een half uur durend programma op De Parade, in zijn woonplaats Amsterdam in de grote tent. 

Nog gefeliciteerd met het winnen van de Annie MG Schmidt Award. Waar staat íe?

Wijzend naar de koelkast: ' "Daar staat ze!" Bart, alias Mevrouw Rijnink, en ik hadden totaal niet verwacht dat wij het beeldje zouden winnen. De rest van de genomineerde liedjes was heel maatschappijkritisch en geëngageerd, we voelden echt als de vreemde eend met dit lied dat gaat over …meisjes. We vinden het zelf een goed liedje, maar ergens denk je toch dat anderen het niet zo boeiend vinden, omdat ze vinden dat het vooral over poep, pies en seks gaat. We waren dus oprecht stomverbaasd dat de prijs naar ons ging. Ik vind dat dit vak eigenlijk niet om prijzen en recensies zou moeten gaan, maar stiekem is het wel fijn. Ik steek veel tijd en moeite in het schrijven van de teksten, om dan deze vorm van erkenning te krijgen, voelt gigantisch vet.” 

Opent zo’n prijs ook weer nieuwe deuren?

'Bij Rundfunk zagen we na het winnen van de Poelifinario voor Schau vorig jaar de kaartverkoop meteen omhoog schieten. Bij Ron van Zalmsaus kan het misschien veel doen voor onze komende voorstelling op De Parade. Het is vooral leuk om te kunnen zeggen: "Als je het niet leuk vindt wat we doen, jouw probleem, want een achtkoppige vakjury heeft nu besloten dat het goed is!"'

Wie is Ron van Zalmsaus?

'Tijdens corona zat ik thuis, niks te doen. Samen met Bart, die ik ken van mijn stagevoorstelling Don Juan bij het Noord Nederlands Toneel en van de Gelaarsde Poes van het Ro Theater, ben ik toen liedjes gaan maken aan de keukentafel. Ik schreef al vaker liedjes, maar nu waren het er opeens zoveel dat we aan het einde van de coronaperiode een album konden uitbrengen. Ik zie Ron van Zalmsaus niet als een personage, als ‘artiest’  wilde ik gewoon graag een artiestennaam, zoals rappers een andere naam hebben. En dan is Ron van Zalmsaus gewoon een goed domme naam. Ik draag tijdens optredens wel een kostuum, maar ik speel niet een heel ander type.'

Op je Wikipedia staat dat je acteur en rapper bent, hoe zie je dat zelf?

'Het leek me ooit leuk om de eerste zin op mijn Wikipedia zo lang mogelijk te krijgen: acteur, rapper, songwriter, presentator, scenarioschrijver, regisseur. Op het enige diploma dat ik haalde staat dat ik acteur ben, maar uiteindelijk komt het denk ik neer op ‘theatermaker'.'

Net als vorige zomer staat Ron van Zalmsaus op theaterfestival De Parade, in Den Haag, Utrecht en Amsterdam. Waarom daar en niet in poppodia?

'Het publiek hoeft niet uit zijn dak te gaan, ik vind het leuk als het zit en luistert. Het repertoire is ook precies goed voor De Parade, het leent zich voor op een krakend vloertje, voor een half dronken publiek die het grappig vinden om een half uurtje naar vreemde liedjes te luisteren. Vorig jaar stonden we in Amsterdam naast de Sangria Tent, omgedoopt tot de ‘sangria rots’, waar op vrijdagavond de halve Zuidas de vrijmibo nog even doortrekt. Als marktkoopmannen op een kistje moesten we daar onze voorstelling proberen te verkopen. Dat was soms lastig, maar als het lukte vond ik juist wel leuk om te spelen voor mensen die niet per se je publiek zijn.'

Wie is het publiek van Ron van Zalmsaus?

'Ik geloof dat er een overlap is tussen het Rundfunk en Ron van Zalmsaus publiek. Op de ‘socials’ van Rundfunk is goed te zien wie ons volgen, tussen de 25 en 35 jaar, driekwart man. Bij de Rundfunk voorstellingen zitten altijd veel vriendengroepen in de zaal, van die gasten die tussendoor even een treetje bier halen of gaan pissen. Het hoort niet echt bij theater, maar dat vind ik wel geinig. Als het ervoor zorgt dat ze vervolgens vaker naar het theater gaan, is dat alleen maar mooi meegenomen.'

De teksten zijn expliciet en niet per se heel politiek correct, dat spreekt deze groep mannen wellicht ook aan?

'Met Rundfunk maken we iets over dingen waar we zelf mee bezig zijn, logisch dat mannen van onze leeftijd daaraan kunnen relateren. In het begin wilden we met Rundfunk vooral provoceren en tegen heilige huisjes schoppen, maar we zijn minder grof geworden. Onze voorstellingen gaan vooral over hoe raar mensen met elkaar omgaan. Hoe interessant of serieus we onszelf vinden, de sociale constructies die we bedenken en de maskers die we opzetten; het is een geweldige bodem voor humor.'

Net zoals Jiskefet deden met de corpsballen, steken jullie de draak met bepaalde types zoals finance bro’s/ CEO’s. Diezelfde mensen zitten vast ook in de zaal te lachen?

'Het Lullo-effect, ja. Jisket probeerde die corpsgasten ermee kapot te maken, maar ze vonden het juist te gek. In onze laatste voorstelling Schau zit een scène over twee gasten die denken dat ze enorm serieuze dingen bespreken in een podcast, terwijl het kak is wat ze praten. Mij lijkt het leuk als die specifieke gasten er na afloop over praten, en hun eigen gedrag misschien onder de loep nemen, maar als ze er alleen maar heel hard om moeten lachen, vind ik dat ook helemaal prima.'

Voel je als theatermaker de vrijheid anno 2025 alle grappen te kunnen maken die je wilt?

'Het voordeel van de Netflixicatie van amusement is dat mensen die een kaartje voor je voorstelling kopen, meestal wel weten wat ze kunnen verwachten. Ik ga ook niet naar de Desigual in de Kalverstraat om daar te roepen hoe lelijk ik die kleren vind. Maar ik heb wel moeite met de Johan Derksens van deze wereld die beweren dat je ‘ook niks meer mag zeggen tegenwoordig!’ Je mag alles zeggen, en anderen mogen daar vervolgens ook weer wat van zeggen.” Dat maakt dat wij wel beter nadenken over of we ergens een grap maken dan 10 jaar geleden, maar dat vind ik niet een kwalijk iets.

Je staat al 10 jaar samen met Yannick op het podium. Hoe voelt het om als Ron van Zalmsaus alleen op de voorgrond te staan?

'Ik ben het zo gewend om samen met Yannick op het podium te staan, dat ik niet per se de frontman hoef te zijn. Dat er een band achter me staat voelt heel fijn, omdat er met de muziek al heel veel is zonder mij. Als Ron van Zalmsaus ben ik misschien iets meer mezelf op het toneel, maar verder benader ik het wel op dezelfde manier; de liedjes zijn kleine scènes die gespeeld moeten worden.'

Komt Yannick straks ook kijken op De Parade?

'Hij regisseert de voorstelling dit jaar zelfs! In onze samenwerkingen is hij altijd al meer de regisseur. Ik vergelijk ons weleens met zo’n writersroom van die grote, Amerikaanse scenarioschrijvers, Aaron Sorkin (The Social Network, Westwing): Yannick is dan Aaron Sorkin en ik ben de 10 schrijvers eromheen, die ideeën spuien. Yannick voelt veel beter aan of iets een goed idee is of niet. Als hij mij gaat regisseren zal dat heel natuurlijk gaan, het wordt geen ingewikkelde regie, met een Franse g, hij is er voor het overzicht en ook gewoon omdat het gezellig is dat ie er bij is.'

Maak jij je als theatermaker zorgen om de toekomst van de cultuursector?

'Op de toneelschool liep ik mee in de Mars der Beschaving, waarin we protesteerden tegen de culturele kaalslag van Halbe Zijlstra, maar als ik terugdenk aan die tijd heb ik in die jaren daarvoor ook wel echt veel gesubsidieerde shit in het theater gezien, waar niemand op zat te wachten. Tegenwoordig worden theatermakers meer uitgedaagd, misschien wel gedwongen, om dingen te maken waar ook echt een publiek voor is. Ik probeer twee keer per week iets te zien en de laatste tijd heb ik echt heel veel toffe, dingen gezien van jonge makers; voorstellingen die mijn collega’s vet vinden en waar ik ook mijn Haagse vrienden heen kan sturen. Creatievelingen vinden altijd wel een weg om de problemen heen, maar dit theater verdwijnt als het straks alleen nog maar draait om een grote kaartverkoop en dat zou zonde zijn.'

De kaartverkoop voor Beetje Vies van Ron van Zalmsaus op De Parade, van 25 juli- 10 augustus in Amsterdam, gaat 1 juni van start.