Wandelroute door het Westerpark

1. Haarlemmerpoort en Jacob van Lennep

De Haarlemmerpoort heet officieel Willemspoort, maar wordt nooit zo genoemd. De poort werd geopend op 27 november 1840 toen koning Willem II, een dag voor zijn inhuldiging, hierdoor de hoofdstad binnenreed – vandaar de naam Willemspoort. Hiervan kun je nog een inscriptie zien aan de binnenzijde van de poort. Naast de Haarlemmerpoort staat bij het water het beeld van Jacob van Lennep. Van Lennep stond aan de wieg van het eerste drinkwaterbedrijf De Amsterdamse Duinwater Maatschappij. Dit bedrijf zorgde ervoor dat heel Amsterdam voorzien was van gezond drinkwater. Hier op het Haarlemmerplein stond het eerste watertappunt van Amsterdam.

• Haarlemmerpoort | Haarlemmerplein 50

2. Domela Nieuwenhuis

Op het Nassauplein staat Domela Nieuwenhuis op een sokkel. De lutherse predikant brak met de kerk en werd medeoprichter van de eerste socialistische partij in ons land – de Sociaal Democratische Bond. Nieuwenhuis streed voor algemeen kiesrecht en bracht hele mensenmassa’s op de been. Hij overleed in 1919.

• Domela Nieuwenhuis | Nassauplein

3. Kunstwerk zonder Naam

Het Kunstwerk zonder Naam van Michiel Schierbeek uit 1986 is een stalen toren van 13 meter hoog en vormt het herkenningspunt van de vroegere hoofdentree van het Westerpark. Geïnspireerd door het primaire kleurengamma van De Stijl paste de kunstenaar de kleuren rood, geel en blauw toe, maar als contrast gebruikte hij ook de kleur 'zilverzand' en de goudachtige kleur van de 'Jaguar 1980'.

• Kunstwerk zonder Naam | Barentszstraat

4. Westerpark

Halverwege de negentiende eeuw raakte de binnenstad vervuild en kreeg hygiëne steeds meer aandacht. Amsterdammers kregen behoefte aan frisse lucht en daarom werd in 1845 het eerste stadspark van Amsterdam aangelegd. Door verlegging van het Westerkanaal moest het Westerplantsoen echter verdwijnen. Zo ontstond op deze plek in 1891 een nieuw park: Het Westerpark. Het had een lange oprijlaan, een kinderspeelplaats en een grote vijver, en in de zomer konden de Amsterdammers er terecht voor theatervoorstellingen. Je vindt hier bomen die net zo oud zijn als het park zelf. In 2003 werd het park samengevoegd met een nieuw park, waarin het oude gasfabriekterrein werd opgenomen. De Amerikaanse landschapsarchitecte Kathryn Gustafson koos hierbij voor een verloop in verschillende lagen van oost naar west: van klassieke stadstuin tot korfbalveld waar plaats is voor sport en spel, en een watertuin waar bewoners zich kunnen terugtrekken in de natuur. De achterliggende gedachte van dit verschil in zones is dat de mens in de loop der jaren een andere houding is gaan aannemen ten opzichte van de natuur. Bovendien krijgt iedere plek in het park op deze manier een eigen sfeer. Het werk van Gustafson bevindt zich vaak op het grensgebied van landschapsarchitectuur en land art.

• Westerpark

5. Gold in your mind, gold in your feet

Bij het bronzen kunstwerk van Mirjam Janse staat een meisje met haar buik omhoog op haar voeten en hoofd. Ze vormt hiermee een poort. Haar voeten en hoofd zijn goudkleurig. Het kunstwerk beeldt de connectie uit tussen het hebben van 'gouden' gedachten en het doen van goede daden. Het gaat over daadkracht, over jezelf tonen en krachtig zijn door je kwetsbaar op te stellen. 

• Gold in your mind, gold in your feet | Westerpark

6. Patchwork 

In de vijver zie je een bruidsjurk die bijna over het water lijkt te zweven. Het is een beeld van Patchwork, een kunstenaarscollectief van drie vrouwen. In 1994 maakten zij voor de Hofvijver in Den Haag een reeks verschillende drijvende bruidsjurken, getiteld 'Very Important Persons'. Eén van deze bruidsjurken is aangekocht door stadsdeel Westerpark en werd eerst verduurzaamd voor het geplaatst werd, door de was af te dekken met polyester.

• Patchwork | Westerpark

7. Vindhek

Je komt langs het Vindhek. Net als in het Amstelpark, het Beatrixpark, de Kinkerstraat en op IJburg is er ook in het Westerpark een Vindhek; een interactieve kunstinstallatie waarbij het gaat om Eerlijkheid, Respect en Vertrouwen. Alle verloren voorwerpen worden hier opgehangen. Omdat er steeds andere dingen worden gevonden ontstaat er een levend kunstwerk.

• Vindhek | Westerpark

8. Waterloop

Als je verder loopt, kom je in het tweede deel van het Westerpark. Dit gedeelte heeft geometrische vormen en een breed pad van Chinees graniet. De kelders van 2 voormalige gashouders zijn aan elkaar gekoppeld en dienen als vijver. In het verlengde hiervan en evenwijdig aan de spoorlijn is een strakke brede waterloop. Er zijn 3 niveauverschillen in het park die uiteindelijk leiden naar de 'wetlands' – de Waternatuurtuin met verschillende flora en fauna beschreven op de diverse borden.

• Waterloop | Westerpark

9. De Verloren Stad

Je ziet daar het kunstwerk 'De Verloren Stad' van Harald Schole, gemaakt als een ‘wegzakkend kunstwerk’ op de grens van weide en water en als tegenstelling tussen stad en natuur. Het refereert aan opgravingen in een oude stad of een half in het water gezakte oude schuit, maar ook aan het torentje van Het Schip dat vanaf deze plaats net boven de spoordijk uit te zien is.

• De Verloren Stad | Westerpark

10. Waternatuurtuin

Je kunt natte voeten krijgen in de Waternatuurtuin, de grond is hier drassig. De Waternatuurtuin bestond in de jaren 80 nog uit kleine weides.

• Waternatuurtuin | Westerpark

11. Het Woeste Westen

Het Woeste Westen is niet zomaar een speeltuin, kinderen kunnen hier rondrennen, een hut bouwen, op een vlot varen, spelen in een stromende beek en tussen het riet en bosjes struinen. Een ware ontdekkingstocht in de natuur.

• Het Woeste Westen | Overbrakerpad 3

12. Begraafplaats Sint Barbara

Rechts van de speeltuin ligt de Begraafplaats Sint Barbara. Voor de begraafplaats staan drie beelden van Henk Spreeuwenberg: de aartsengelen van Sint Barbara, Rafaël (met de staf), Gabriël (pal tegenover de ingang) en Michaël (met het zwaard). Sint Barbara is een open katholieke begraafplaats waar ook ruimte is voor andere geloven. De Russische, koptisch-orthodoxe Kerk en de Islamieten hebben ieder een eigen gedeelte op de begraafplaats. 

• Begraafplaats Sint Barbara | Spaarndammerdijk 312

13. I am at home

Aan de rechterkant zie je het met glas versterkte polyester beeld 'I am at home' dat gemaakt is door Asnate Bockis uit Letland. Het was onderdeel van een Letse beeldententoonstelling in 2008, met als thema 'Homo urbanus – homo sapiens?' (een stedeling – een redelijk wezen). Een visie op de moderne mens in de grote steden van de eenentwintigste eeuw.

• I am at home | Westerpark

14. Westergasfabriek

De Westergasfabriek werd gebouwd tussen 1883 en 1885 voor het Britse Imperial Continental Gas Association. Destijds was het de grootste steenkolengasfabriek van Nederland. Het gas werd aanvankelijk gebruikt voor stadsverlichting. Het hoofdgebouw is ontworpen door de Franse spoorwegingenieur Camille Polonceau. Hij bedacht een constructie waarbij gebouwen met ontploffingsgevaar met dakpannen werden bewerkt, zodat bij een ontploffing alleen het dak eraf zou vliegen. Begin 21e eeuw is het terrein gesaneerd en zijn de gebouwen gerestaureerd. Nu heeft het onder de naam Westergas een culturele bestemming.

• Westergasfabriek | Van Bleiswijkstraat 8