Wandelroute door het hart van Mokum
De oude Joodse buurt mag de afgelopen eeuw dan bijna weggevaagd zijn, de geschiedenis blijft hier voelbaar. Liesbeth Bijvoet van het Joods Cultureel Kwartier neemt ons mee naar haar lievelingsplekken.
1. Huis de Pinto
Huis de Pinto was een voormalig woonhuis van een Portugees-Joodse familie. Van 1975 tot en met 2012 zat hier een vestiging van de Openbare Bibliotheek, tegenwoordig is het een literaire en culturele ontmoetingsplek. Naast een ruilbieb worden hier ook evenementen georganiseerd. "Het mooist vind ik dat bewoners hard vechten voor deze plek. Zo hebben ze het gebouw behoed voor de sloop in de jaren 70 en schreven ze in 2012 een plan over de bestemming van het gebouw. Dat plan is goedgekeurd en Huis de Pinto is het resultaat."
- Huis de Pinto | Sint Antoniesbreestraat 69
2. Pantheon Boekhandel
Een eindje verderop zit boekhandel Pantheon. Die is breed georiënteerd, maar sinds 2018 vind je op de 1e etage A la Carte, de meest gespecialiseerde reisboekhandel van de stad. "Tijdens de coronacrisis zijn we met z’n allen meer gaan lezen. Omdat de boekenwinkels het zwaar hadden, riepen ze op vooral lokaal te kopen. Zo heb ik Pantheon ontdekt, een prachtige boekhandel die zeker een bezoek waard is."
- Pantheon Boekhandel | Sint Antoniesbreestraat 134
3. Uilenburgersjoel
"De Uilenburgersjoel is een van de weinige overgebleven gebouwen uit de eens zo levendige Joodse volksbuurt. Het is een schitterend gebouw waar niet alleen concerten plaatsvinden, maar ook trouwerijen en andere evenementen." Tot en met 1943 fungeerde het gebouw uit 1766 als synagoge, maar na de oorlog raakte het vervallen. Inmiddels is het overgedragen aan stichting Uilenburgersjoel, die het joodse karakter van het gebouw in ere wil herstellen.
- Uilenburgersjoel | Nieuwe Uilenburgerstraat 91
4. Tony’s NY City Bagels
Al dik 20 jaar wordt hier de klassieke bagel verkocht zoals hij in New York wordt gegeten – dat weet de eigenaar doordat hij zelf uit die stad komt. Bijvoet: "Voor mij is dit de plek om tussen de middag een lekker broodje te halen. Mijn favoriet is de bagel met cream cheese en gerookte zalm."
- Tony's NY City Bagels | Jodenbreestraat 15
5. Mozes en Aäronkerk
De Mozes en Aäronkerk is ontstaan als schuilkerk en werd tussen 1980 en 2014 niet gebruikt als godshuis, maar voor culturele bijeenkomsten. Tegenwoordig is het schitterende gebouw weer in gebruik als rooms-katholieke kerk, waar ook veel hulp en bijstand aan armen, eenzamen en daklozen wordt verleend. De kerk is niet te missen op het zo veranderende plein. "Het is zo’n herkenbaar gebouw. Ik vind het ook mooi dat de Portugese Synagoge en de rooms-katholieke Mozes en Aäronkerk zo dicht bij elkaar staan."
- Mozes en Aäronkerk | Waterlooplein 207
6. Café-Restaurant De Plantage
In een monumentaal pand midden in de Plantagebuurt zit Café-Restaurant De Plantage. Vanuit de houten serre kijk je uit op een volière met Noord-Hollandse weidevogels en het Artisplein. "De plek is natuurlijk uniek, zo vlak bij Artis. Maar daarnaast is het eten heerlijk! Ik vind het heel fijn om hier zelf te dineren of gasten mee naartoe te nemen."
- Café-Restaurant De Plantage | Plantage Kerklaan 36
7. Nationaal Holocaust Namenmonument
Na lang gesteggel werd in september het Nationaal Holocaust Namenmonument onthuld. Het monument bestaat uit 102.000 bakstenen met daarop de namen en de geboorte- en sterfdatum van degenen die tijdens de Tweede Wereldoorlog uit Nederland zijn gedeporteerd en vermoord. "Het is zo’n mooi en belangrijk monument. Het laat duidelijk zien hoeveel mensen ons zijn ontnomen tijdens deze oorlog."
- Nationaal Holocaust Namenmonument | Weesperstraat
8. Dignita Hoftuin
Vlak bij het Namenmonument zit Dignita Hoftuin, een onverwacht rustpunt in de drukte van de stad. In het glazen restaurant brunch je (‘all day’, dus haast je niet) met uitzicht op de stadstuin en aan de overkant H'ART Museum. "Dignita Hoftuin is echt een verborgen parel."
- Dignita Hoftuin | Nieuwe Herengracht 18A
Extra: De groene Weesperstraat
Ooit was de Weesperstraat de ader van de Joodse buurt, door de bewoners in het Jiddisch Wazepergas genoemd. Na de oorlog werd de verlaten straat afgebroken en weer volgebouwd. Jarenlang moest de straat alsmaar breder worden; het plan was zelfs om er een driebaansweg van te maken. In de jaren 70 werd hardop gedroomd over een moderne boulevard van het Amstelstation tot aan het IJ. Tegenwoordig is het omgekeerd: er wordt steeds meer gekeken naar hoe de Weesperstraat groener en minder druk kan. Ter hoogte van het Nationaal Holocaust Namenmonument is de Weesperstraat versmald om meer ruimte te geven aan het monument en de voetgangers. Een mooie plek om een wandeling te maken dus.
Extra: Joods Cultureel Kwartier
In de buurt van het Waterlooplein en De Plantage kun je op nog geen vierkante kilometer het Joods Historisch Museum met het Kindermuseum, de Hollandsche Schouwburg, de Portugese Synagoge en het Nationaal Holocaustmuseum vinden. Het zijn de plekken waar je wordt herinnerd aan het verleden van de buurt, maar waar je ook alles leert over de Joodse cultuur. In de Portugese Synagoge zit ook Ets Haim, de oudste nog actieve Joodse bibliotheek ter wereld.
Liesbeth Bijvoet
Liesbeth Bijvoet is sinds 2012 zakelijk directeur van het Joods Cultureel Kwartier, waaronder het Joods Historisch Museum, de Portugese Synagoge, de Hollandsche Schouwburg en het Nationaal Holocaust Museum vallen. Al 9 jaar komt ze daardoor dagelijks in dit deel van de stad. Als geboren en getogen Amsterdamse ziet Bijvoet als geen ander de grote betekenis van de Joodse cultuur voor onze stad.
