De echte Amsterdammer - Willy Lindwer
In deze rubriek geven we de bewoners van Amsterdam het woord. Van jong tot oud en van de geboren Jordanees tot aan de ‘import-Amsterdammer’. Deze keer deelt Willy Lindwer zijn favoriete plekken in de stad. Hij is filmregisseur en documentairemaker: zijn film Verdwenen Stad is nu te zien.
Over Willy Lindwer
Willy Lindwer (77) is als filmregisseur en documentairemaker vooral bekend door zijn vele films over Israël, het Midden-Oosten en de Holocaust. Voor zijn film De Laatste Zeven Maanden van Anne Frank kreeg hij een Emmy Award. Op 11 maart 2024 ging zijn film Verdwenen Stad in première in Theater Tuschinski in Amsterdam, over de Joodse Amsterdammers die verdwenen tijdens de Holocaust. ‘Dit is de 25ste film die ik maak over dit thema en ik ben er nog niet klaar mee.’
Ben je een echte Amsterdammer?
'Ik ben hier geboren en getogen. Dit is mijn stad en daarom wilde ik ook weten wat er precies is gebeurd met mijn mensen, mijn volk, tijdens de Shoah. Mijn ouders zijn in 1942 samen met mijn oudere broer uit Amsterdam gevlucht en ondergedoken in de Achterhoek. Ze zijn daar opgevangen door fantastische boerenfamilies, zonder hen had ik hier nu niet gezeten. Toen Nederland bevrijd werd, zijn mijn ouders teruggekeerd naar Amsterdam en 9 maanden later werd ik geboren, op de hoek van de Nieuwe Keizersgracht en de Amstel. Vanuit mijn raam kon ik de Magere Brug zien. Om de hoek zat het Amstelhof, waar nu de H’ART Museum huist, daar ging ik dan met mijn broer belletje trekken bij die oude besjes.'
Ben je een trotse Amsterdammer?
'Amsterdam bestaat voor mij uit 2 steden. Er is het Amsterdam waar ik ben opgegroeid, de verslagenheid die er direct na de bevrijding in de stad hing, niet alleen bij de Joden, en de prachtige grachten. En het Amsterdam nu, met zijn drukte en toeristen én zijn prachtige grachten. Het zijn 2 steden en ik heb ze allebei lief. Amsterdam zit diep in mij.'
Favoriete Amsterdammer?
'Rembrandt is mijn favoriete Amsterdammer. Als filmmaker ben ik buitengewoon gecharmeerd van zijn gebruik van licht en donker. Hij schilderde veel Joodse types, de bekendste natuurlijk het Joodse Bruidje, en woonde in de Joodse wijk.'
Als ik een tweede huis had, dan stond het in...
'Ik ging in de jaren ’60 voor het eerst naar Jeruzalem, die stad ken ik inmiddels ook als mijn broekzak. We hebben daar ook een huis. De dichter Jacob Israël de Haan, een beroemde Nederlander die naar Israël is gegaan heeft ooit gezegd: ‘Die te Amsterdam vaak zei: ‘Jeruzalem’ En naar Jeruzalem gedreven kwam, Hij zegt met een mijmerende stem: ‘Amsterdam. Amsterdam’. Als ik in Jeruzalem ben, dan mijmer ik over Amsterdam en andersom.’ Dat heb ik ook.'
FAVORIETEN VAN WILLY
Favoriete film of boek over de stad?
‘Jerusalem van het westen van Siegfried van Praag, een vergeten Joodse schrijver. Het is een indrukwekkend boek over Amsterdam, ontroerend ook. Het gaat over het verloren Amsterdam. Hij beschrijft het Amsterdam van voor de oorlog en hoe Amsterdam in de oorlog haar ziel is kwijtraakt, haar Joodse ziel.
Favoriete eetplek?
'Café Schiller, daar kwam ik veel met mijn vrouw, vonden we altijd gezellig. Ik ben er nu alweer een tijd niet geweest. En er zit een goede Libanees aan het Sarphatipark, de Artist, dat is echt een favoriet. Hij maakt een vleestaart van lamsvlees, zo heerlijk. Ik kijk nooit in zijn menu, als ik binnenkom zegt hij al: ‘Ga zitten, ik maak vleestaart.’ '
Favoriete verborgen parel?
'’ t Lieverdje, op het Spui. Een standbeeld verbeeld een Amsterdams straatschoffie en is in 1960 neergezet, gedoneerd door een sigarettenfabrikant. Hier vonden de antirook manifestaties plaats van de antirookmagiër Robert Jasper Grootveld. Ik ging daar graag heen op zaterdagavond en heb er zelfs een film over gemaakt.'
Favoriete bioscoop?
'Tuschinski. Daar ging ik met mijn ouders heen, als kleine jongen. Het had toen een eigen orkest, wist je dat? Een theaterorkest. Abraham Tuschinski wilde geen bioscoop maar een theater. Er speelde eerst een half uur een orkest, dan was er een variétéprogramma, een pauze en dan begon de film. Het is voor mij een belangrijke plek geweest en dat is het nog steeds. Het is een geweldige eer om daar een film in première te laten gaan, het gaat mij zeer aan het hart.'
Verdwenen Stad is vanaf 14 maart te zien in de bioscopen. Samen met schrijver Guus Luijters schreef Lindwer ook het gelijknamige boek over de ‘schuldige plekken’ van Amsterdam en de rol die de tram speelde in de deportatie van duizenden Joden. Het boek is half maart beschikbaar in de boekhandels.
