Open Monumentendag: 10 x gratis achter de schermen van Amsterdamse historie
Op 14 en 15 september openen 50 monumenten in Amsterdam hun deuren voor Open Monumentendag. Ontdek tijdens de 38ste editie ‘De Ondergrondse Stad’ met kelders, tunnels, bunkers en archeologische vondsten. Verken ook verborgen plekken bovengronds, zoals schuilkerken, en luister naar verhalen van krakers en graffitikunstenaars.
Tombe van Michiel de Ruyter
Onder het hoogaltaar werden vroeger heiligen en vorsten begraven, maar tegenwoordig rust hier de 17e-eeuwse admiraal Michiel de Ruyter. Normaal gesproken mogen alleen zijn afstammelingen de grafkelder in. Speciaal voor Open Monumentendag krijgen bezoekers nu de unieke kans om onder begeleiding de eikenhouten sarcofaag van dichtbij te bewonderen. Daarnaast kun je live meekijken met archeologen Thijs Terhorst en Mina Jordanov terwijl zij skeletresten in de Nieuwe Kerk onderzoeken. Mis deze bijzondere ervaring niet op zaterdag van 13:00 tot 16:00.
- De Nieuwe Kerk, De Dam 12 | zaterdag 14 en zondag 15 september, 10:00 – 17:00
Pop-up expo Tunnel Vision
Sinds 1985 is het ondergrondse metrotraject tussen Amsterdam Centraal en Amstel Station een geliefde plek voor graffiti-artiesten. De route met alle graffiti trok wereldwijd aandacht. Ter gelegenheid van de lancering van het boek Tunnel Vision wordt de graffiti in de tunnel met bijna archeologische precisie onderzocht. Ontmoet tijdens dit weekend de kunstenaars Aldo van den Broek, Boris Tellegen en vormgever/uitgever Ferry van Zijderveld (Ruyzdael Publishing) bij de fietstunnel. Geschikt voor iedereen vanaf 10 jaar.
- Prins Hendrikkade 35 (trapzijde fietsstalling Centraal Station) | zaterdag 14 september, 10:00 – 16:00 en zondag 10 september, 10:00 – 17:00 | link
Niet genoeg gekregen van graffiti? Ga dan tijdens Open Monumentendag ook naar de Centrale Markthal, waar het museum It’s About Graffiti Culture haar deuren voor het eerst opent.
Gemeentelijk Archeologisch Depot
In dit depot worden in meer dan 5000 kratten allerlei vondsten bewaard, vaak in stukjes gevonden in beerputten of op andere archeologische plekken. Van grote aardewerken potten tot beschilderd serviesgoed, en van houten speelgoed tot metalen wapens. Leer tijdens de lezing van Hagar Moody meer over de voedselgeschiedenis van Amsterdam: van pannen en potten uit de 17e en 18e eeuw tot smaken van nu van over de hele wereld. Zaterdag om 13:00 en 14:00 (duur: 25 minuten).
- Bornhout 9, Amsterdam-Westpoort | zaterdag 14 september, 12:00 – 17:00
Vondelbunker
Deze voormalige schuilkelder uit 1947 onder de Vondelbrug werd in 1968 door jongeren omgedoopt tot ‘beatkelder Lijn 3’. In 2011 werd de ruimte opnieuw ontdekt en ontstond het autonoom culturele centrum De Vondelbunker. Dit centrum, gerund door vrijwilligers, biedt een alternatief programma met muziek en kunst. Op zaterdag van 15:00 tot 17:00 selecteert Jeffrey Babcock experimentele korte films en clips uit underground-films van 1950 tot 1990, met speciale aandacht voor vrouwelijke filmmakers. Op zondag van 16:00 tot 17:00 kun je ondergronds gaan en je laten verrassen door radicale geluiden.
- Vondelbunker, Vondelpark 8a | zaterdag 14 en zondag 15 september, 10:00 – 17:00
Het Commiezenhuisje
Op de plek waar vroeger de Weteringpoort, een doorgang in de middeleeuwse stadsmuur, stond, kwam in 1840 het Commiezenhuisje. Dit klassieke gebouwtje diende om stedelijke belastingen te innen. Sinds 1987 fungeert het als entree voor een groot ondergronds rioolgemaal. Tijdens Open Monumentendag organiseert Waterschap Amstel, Gooi en Vecht rondleidingen. Ontdek de verborgen wereld onder de grond en leer alles over het rioolgemaal!
- Het Commiezenhuisje, Weteringschans 30 | zaterdag 14 en zondag 15 september, 10:00 – 17:00
Schuilplaats bij Metrostation Weesperplein
Wist jij dat er openbare schuilplaatsen onder metrostations zaten? Metrostation Weesperplein is een van de drie Amsterdamse stations met een dubbele functie als schuilplaats. De goed bewaarde ruimtes boden bescherming aan 12.000 mensen tegen nucleaire, chemische en biologische wapens. Je kunt nog steeds de sluizen, sanitaire voorzieningen en doucheruimtes voor ontsmetting hier zien.
- Metrostation Weesperplein, ingang Mauritskade | zaterdag 14 en zondag 15 september, 10:00 – 17:00
Achter de schermen van het ARTIS-Aquarium
Vanaf de buitenkant lijkt dit gebouw uit 1881 op een klassieke tempel, maar binnen wordt sinds 2021 hard gewerkt aan het tonen van het onderwaterleven. Het nieuwe aquarium opent in 2026, maar je kunt nu al een kijkje nemen achter de schermen en meer leren over de restauratie. Tijdens een tour en een Q&A ontdek je fascinerende details, zoals de bakstenen in de souterrain die zware waterbassins dragen en het Lloyd-waterfiltersysteem dat al meer dan 140 jaar alle aquaria van gefilterd water voorziet. Kom langs en duik dieper in dit bijzondere project!
- ARTIS, Plantage Middenlaan 53 | zaterdag 14 en zondag 15 september, 10:00 – 17:00
Ventilatiegebouw in de IJ-tunnel
Vanwege de bochten in de IJ-tunnel die de luchtstroom belemmerden, moest er een ventilatiesysteem komen. De 35 meter hoge ventilatietorens hebben een bijzondere vorm, maar volgens architect Enrico Hartsuyker was dit nodig voor hun functie. In het dienstengebouw tussen de torens zit ook de verkeerscentrale van de tunnel.
- IJ-tunnel, Dijksgracht 1 | zaterdag 14 en zondag 15 september, 10:00 – 16:00
Lezing over Het verdwenen kasteel van Weesp
Kun je het je voorstellen? Het prachtige kasteel Huis Ten Bosch stond hier van 1250 tot 1673. Nu is er alleen een schapenweide te zien. Tijdens een archeologisch onderzoek ontdekten ze verborgen resten van het kasteel in de bodem, die nu weer zichtbaar zijn gemaakt. Kom meer te weten tijdens de lezing van archeoloog Ranjith Jayasena.
- Plofhuis7, Uitermeer 3, Weesp | zondag 15 september, 14:00 – 15:30
