Green at Heart: praktische ESG-tools voor het mkb

Het programma heeft een sterke respons gekregen uit heel Europa: 311 ondernemingen meldden zich aan om te onderzoeken welke duurzame stappen interessant zouden zijn voor hun bedrijf. Na een selectie namen 183 bedrijven deel aan het programma.  Nederland leverde de meeste aanmeldingen (99),  gevolgd door Spanje (44) en Oostenrijk (40).

Van bewustwording naar actie

Green at Heart is een EU-gefinancierd initiatief dat in oktober 2023 werd gelanceerd om sociale mkb-bedrijven te helpen sleutelfiguren te worden in de groene transitie. Het programma pakt structurele barrières aan die kleinere ondernemingen ondervinden, zoals beperkte kennis en middelen, ingewikkelde wet- en regelgeving en gebrek aan gestandaardiseerde duurzaamheidrapportagetools.

Om deze uitdagingen aan te pakken, biedt Green at Heart een uitgebreide, stapsgewijze ondersteuning. Het pilotprogramma startte met twee nieuwe diagnostische tools: 

• Go Sustainable Tool  - helpt bedrijven inzicht te krijgen in hun duurzaamheidsprestaties op het gebied van ESG-richtlijnen (environment, social, governance).
• Circular Transition Indicators (CTI) - analyseert hoe circulair een product is en geeft richting voor verbeteringen.

Ondernemers werden begeleid in meer dan 70 informatiesessies. Daar leerden ze hoe ze de tools konden gebruiken en vervolgens op basis van de uitkomsten te bespreken welke kansen er lagen. Niet alleen kansen om te vergroenen, maar ook met een positief financieel resultaat, bijvoorbeeld door kosten te besparen of nieuwe markten aan te boren. 

“In het begin twijfelden veel deelnemers of dit niet te ingewikkeld was, of dat hun bedrijf wel relevant genoeg was. Maar na de sessies hadden ze meer vertrouwen en motivatie om de volgende stap te zetten richting verduurzaming.”

– Loraine Schuijt, Impact Hub Amsterdam

Directe steun en meetbare impact

Naast training en begeleiding ontvingen 62 sociale ondernemingen uit Europa directe financiële steun. Daarmee konden ze groene oplossingen implementeren, variërend van circulaire productinnovaties tot energiebesparing of het ontwikkelen van nieuwe processen. 

De resultaten zijn concreet: in twee jaar tijd steeg de gemiddelde duurzaamheidsscore gemiddeld van de deelnemende bedrijven van 4,3 naar 5,4 op 10 punten, met de grootste winst op milieu (+26%). De meest opvallende groei kwam van ondernemingen die aan het begin van het project weinig interne kennis hadden. Dankzij gerichte training, praktische tools en financiële steun verbeterden zij hun score van 4,3 naar 5,7 – een sprong van maar liefst 34%.

Green at Heart herinnerde me eraan dat impact niet wordt bepaald door de grootte van een team of een budget, maar om de intentie en oprechte toewijding om verschil te maken en bij te dragen aan het grotere geheel. Met de juiste tools en begeleiding kunnen kleine merken zoals Kacau uitgroeien tot de drijvende krachten van verandering.”

-   Tom de Pele, Kacau (Portugal)

"Green at Heart heeft me laten inzien dat zelfs het kleinste bedrijf deel kan uitmaken van de duurzaamheidsbeweging. Het gaat erom te beginnen waar je staat, te luisteren naar je peers en te ontdekken wat bij jouw bedrijf past – en dat vervolgens te delen, zodat ook anderen hun volgende stap kunnen zetten."

-    Kersti Evelina Lundqvist, The Good Tribe  (Oostenrijk)

Belangrijke lessen voor mkb-bedrijven

Uit de praktijkervaringen van Green at Heart zijn verschillende belangrijke lessen naar voren gekomen die andere mkb-bedrijven kunnen helpen bij hun duurzaamheidsreis:

• Zie verduurzaming niet als verplichting of eis, maar als kans (om inzichten in je eigen bedrijf op te doen en je onderneming toekomstbestendig te maken)
• Begin klein, maar begin - verduurzaming hoeft niet perfect, het gaat om haalbare eerste stappen. Zorg voor draagvlak - echte vooruitgang vraagt om betrokkenheid van zowel management als medewerkers. 
• Gebruik technologie en samenwerking slim. - digitale tools maken rapportage eenvoudiger, experts en coaches zorgen voor extra kennis en geloofwaardigheid. 

Amsterdam als proeftuin

In Nederland speelt Amsterdam een belangrijke rol als proeftuin.  Via Impact Hub Amsterdam werd de Spaanse Go Sustainable-tool vertaald en aangepast naar de Nederlandse context. Nederland heeft van alle deelnemende landen de meeste aanmeldingen getrokken, wat de interesse van Nederlandse ondernemers in duurzaamheidsinitiatieven benadrukt.

De gemeente Amsterdam beschouwt Green at Heart als een waardevol  instrument voor  de verduurzaming van het mkb op Europees niveau.  De tools die binnen dit programma zijn ontwikkeld en getest, bieden concrete, praktische ondersteuning – met name als het gaat om het verzamelen van ESG-data, het inzichtelijk maken van ecologische, sociale, economische kansen, en het omzetten daarvan naar bruikbare inzichten voor het eigen bedrijf.  Deze aanpak past binnen de bredere strategie van de gemeente Amsterdam om de adoptie van ESG voor de (lokale) economie te bevorderen,  waarbij verschillende instrumenten worden verkend en getest: van gerichte  informatie- en bewustwoordingsprogrammas, de eerder genoemde Impact Deals tot pilots zoals een meta-impactmeting voor sociale ondernemers. Het Green at Heart programma loopt van oktober 2023 tot oktober 2025 en wordt uitgevoerd  via het Impact Hub Network dat zich uitstrekt over 52 Europese locaties en 130 locaties wereldwijd.

Wij zien ESG als middel om ‘duurzaamheid’ tastbaarder en integraal te verankeren in de samenleving, door ecologische, sociale en economische kansen zichtbaar te maken. Als ruggengraat van de lokale economie is het onmisbaar om het mkb hierin te ondersteunen. Juist als een doelgroep die (vaak) niet de middelen heeft om regeldruk en eisen vanuit de markt puur uit eigen kracht tegemoet te komen. Tegelijkertijd willen we in Amsterdam geen instrumenten ontwikkelen die niet schaalbaar zijn, waardoor we continu nauw samenwerken met lokale, nationale en internationale partners. Want maatschappelijke meerwaarde door ESG is geen lokale of nationale kwestie, maar op zijn minst Europees. Green at Heart is daarom een essentieel onderdeel van de Amsterdamse inzet om de adoptie van ESG en CSRD in het bedrijfsleven te stimuleren. En wij hopen dat de lessen en resultaten door verschillende partijen gehoor vinden en vervolgens meegenomen in verdere ontwikkelingen op dat gebied. 

-   Linea Bingel, Beleidsadviseur Innovatieve & Impactvolle Ecosystemen, Economische Zaken, Gemeente Amsterdam

Meer dan compliance: duurzaamheid als slimme bedrijfsstrategie

Green at Heart toont aan dat ESG slimme bedrijfsvoering bevordert : het helpt kosten besparen, nieuwe klanten aantrekken en gaat verder dan alleen het naleven van regels en regelgeving. Duurzaamheid integreren in het hart van bedrijfsactiviteiten is niet alleen een verantwoordelijke zet; het is een strategische keuze voor succes op de lange termijn. Voor mkb-bedrijven wordt duurzaamheid steeds meer een concurrentievoordeel. Het helpt bij merkdifferentiatie, opent nieuwe marktkansen en verbetert de efficiency van interne processen. Deelnemende bedrijven ontdekten dat circulaire en sociale modellen kunnen leiden tot nieuwe inkomstenbronnen, zoals het ontwikkelen van herbruikbare verpakkingen uit afvalstromen.

"Het Green at Heart-programma hielp ons om ESG te transformeren van een rapportage-oefening naar een bron van strategisch inzicht. Het stelt BikeFlip in staat om doelgericht en transparant te handelen, met helderheid én meetbare resultaten."

-   Casparis Beyer,  BikeFlip BV (Nederland)

Het project bewijst dat zelfs kleine bedrijven robuuste ESG-praktijken kunnen toepassen met de juiste tools en ondersteuning voor reflectie en ondersteuning bij implementatie.

Van pilot naar beleid

Green at Heart laat zien dat duurzame transitie ook voor het kleine mkb haalbaar is als bedrijven de juiste ondersteuning krijgen. De inzichten en data uit het programma worden vertaald in een policy paper “Supporting SMEs in the Green Transition: Policy Recommendations for Advancing Sustainability.” met aanbevelingen voor beleidsmakers. Daarmee reikt het project verder dan de deelnemende bedrijven: het biedt lessen voor hoe Europa het brede mkb kan helpen verduurzamen. 

“Green at Heart heeft onze goede bedoelingen omgezet in concrete acties. We hebben niet alleen beleid opgesteld, maar een basis gelegd voor duurzame groei die zowel onze sociale missie als onze verantwoordelijkheid voor een veilige, stimulerende werkplek weerspiegelt. Onze medewerkers beschikken nu over de tools en kennis om niet alleen bij Atelier Revive, maar ook in hun toekomstige loopbaan tot bloei te komen.”

-    Minke Terwel,  Atelier Revive (Nederland)

Een model voor de toekomst

De  belangrijkste les van Green at Heart?  Dat de duurzame transitie niet alleen gaat  over nieuwe regels of technologie, maar vooral over  praktische ondersteuning die aansluit bij de realiteit van kleine bedrijven . Als mkb’ers de  juiste tools en begeleiding krijgen, kunnen ook zij drijvende krachten worden in de verduurzaming van onze economie  Dit inzicht is cruciaal nu Europa werkt aan het realiseren van de Green Deal en klimaatneutraliteit in 2050. 

Green at Heart wordt medegefinancierd door de Europese Innovatieraad en het Uitvoerend Agentschap voor het MKB (EISMEA). Meer informatie over het programma is te vinden via https://amsterdam.impacthub.net/project-green-at-heart/ 

"Gefinancierd door de Europese Unie. De geuite standpunten en meningen zijn echter uitsluitend die van de auteur(s) en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs die van de Europese Unie of het Uitvoerend Agentschap van de Europese Innovatieraad en het MKB (EISMEA). Noch de Europese Unie noch de subsidieverlenende instantie kunnen hiervoor aansprakelijk worden gesteld."