Lokale Makers: Hout van je Stad

Waar hout en verhalen samenkomen

Tom Marcelis (46), eigenaar van Hout van je Stad, groeide op in Doetinchem, zo’n 130 kilometer van Amsterdam en midden in de Achterhoek. ‘Ik was altijd omringd door bossen en ik kon als kind eindeloos rondcrossen op mijn fietsje,’ vertelt Tom. De aanwezigheid van bomen was volgens hem vanzelfsprekend. ‘Toen ik voor het eerst naar Amsterdam kwam, besefte ik pas dat een boom voor veel mensen iets heel bijzonders kan zijn.’ Met zijn voorliefde voor het buitenleven, een achtergrond in grafisch ontwerp en een studie tuin- en landschapsinrichting, raakte Tom aan de praat met zijn voormalig compagnon. ‘Hij was meubelmaker, hij kon mij leren timmeren en ik leerde hem ontwerpen, zo hebben wij jaren meubels op maat ontworpen en gemaakt’. Toen de twee een specifieke aanvraag kregen om van iepenhout een tafel te maken, leek het hem naast het verwerken van een lokaal gerooide iep ook interessant om het verhaal achter de boom te delen. Amsterdam staat ten slotte vol iepen, maar zo simpel kwam hij niet aan de bomen. 

Het ontstaan van de stadsplank

‘Ik liep de eerste maanden van het kastje naar de muur, niemand kon – of wilde mij vertellen hoe ik aan een omgevallen boom uit Amsterdam kwam. Dit speelde zich allemaal af rond de jaren 2005-2010, toen het thema circulaire economie nog nauwelijks bestond. Gerooid hout uit de stad werd toen nog als afval beschouwd. Men was niet in de veronderstelling dat je van oude bomen nieuwe en mooie dingen kon maken en het hout werd veelal via handelaren de stad uitgewerkt.’ Via de werf van toenmalig stichting Stadshout kwam Tom uiteindelijk aan zijn iep. Hij maakte er een tafel van waarin hij graveerde waar de iep had gestaan. ‘Mijn klant was razend enthousiast en ik wilde er zelf gelijk meer van maken. Wel was ik ervan bewust dat niet iedereen het budget van een handgemaakte tafel zou hebben. Ondanks dat, dacht ik dat de storytelling, een uitgebreider verhaal achter de boom, velen zou kunnen raken.’ Hij bedacht: 'Wat nou als ik de drager van het verhaal kleiner maak met een plank?'. Zo ontstond de Stadsplank. Iedere stadsplank (een snij- of borrelplank, maar net hoe je hemzelf gebruikt) kreeg een eigen QR-code. Als je die opzoekt, zie je op Google Maps waar de boom ooit stond en vind je meer achtergrondverhalen van de plek. Via het ooit geheimzinnige Amsterdamse iepenhout zitten er nu levendige verhalen achter elke unieke plank. Samen met een historica zorgt Tom ervoor dat alle verhalen daadwerkelijk kloppen.

Een boom is nog geen hout

Naast Stadsplanken ontwerpt en maakt Tom nog veel meer. Zo heeft hij uit persoonlijke motivatie in juni 2017 een brief geschreven aan Eberhard van der Laan, als reactie op een afscheidsbrief van de oud-burgermeester aan de inwoners van Amsterdam. ‘Eberhard had nog maar een korte tijd te leven, en toen dacht ik: het kan toch niet zijn dat hij straks in een kist van tropisch hardhout de stad verlaat.’ Toen Van der Laan overleed kreeg Tom gelijk in de ochtend een belletje of het aanbod van de kist nog openstond. ‘Zo geschiedde en heb ik de kist mogen maken van eiken uit het Vondelpark’. Daarnaast werkt Tom ook steeds meer voor bedrijven waarbij hij onder andere de inrichting van kantoren maakt, allemaal met zoveel mogelijk lokaal hout. Hoe die bomen inmiddels bij hem terechtkomen? ‘Via de gemeentelijke houtveiling die sinds een jaar bestaat, hier kan ik mijn stammen inkopen. Na een storm weet ik dat het raak is. Maar ook bomen die ziek worden komen op de veiling terecht.’ Opdrachtgevers moeten soms wel even geduld hebben, een boom is dus nog geen hout. Het moet eerst gevonden worden, dan gezaagd en vervolgens een half jaar gedroogd worden. En dan kan hij pas écht aan de slag. Inmiddels slaat Tom met zijn Stadsplanken een brug tussen natuur, geschiedenis en design.

In de I amsterdam Store, dé Amsterdamse cadeauwinkel, krijgen de verhalen van lokale makers, zoals de producten van Zuivere Koffie, een podium. Je vindt de Store aan de achterzijde van het Centraal Station in de IJ-hal.