Wandelroute door de stad van Ramses
Haast niemand kon Amsterdam zo mooi bezingen als Ramses Shaffy. Op 29 augustus zou zijn 90ste verjaardag zijn. Alle reden voor een eerbetoon, in de vorm van een stadswandeling langs de voor hem meest iconische plekken.
Shaffy Boom
Van 1959 tot 1983 woonde Ramses op de Derde Wetereringdwarsstraat, maar wanneer hij behoefte had aan rust, ging hij naar zijn ‘buitenplaats’: een woonboot aan de Dijksgracht die hij in de jaren '70 te leen kreeg van de moeder van muzikant Thijs van Leer. In Zon zingt hij: ‘Op het dak van mijn boot - op de dijk gaat een trein langs.’ En inderdaad: op de dijk bij de Dijksgracht loopt het treinspoor van Amsterdam Centraal naar Muiderpoort. Helaas is de woonboot er niet meer, maar er staat nog wel een boom. Die zit zo vol levenslust dat hij door een hek heen is gegroeid – en mede daarom prompt werd omgedoopt tot Shaffy Boom.
Dijksgracht 20
Kalkmarkt 6
De plek waar Shaffy in de jaren '50 als student woonde. Daan Bartels: ‘Na het uitgaan liep hij dan naar huis. Tussen de Montelbaanstoren en zijn huis stond een bankje. Op dat bankje schreef hij 'T is stil in Amsterdam. Mensen denken vaak dat het een mooi lied is over Amsterdam, maar het is veel meer dan dat. Het 1e couplet gaat over het gelukzalige moment van alleen zijn in de stad, maar het 2e couplet gaat over eenzaamheid en de angst dat die eenzaamheid voor altijd is. Het couplet eindigt met: ‘Ik wou dat ik eindelijk eens iemand tegenkwam.’’
Kalkmarkt 6
Derde Weteringdwarsstraat 42hs
Als je op de roltrap staat bij metrohalte Vijzelstraat zie je boven je een groot scherm met daarop een levensgroot portret van Shaffy, gemaakt van metrolijnen. Bartels: ‘Het kan een kwartier duren voordat het hele portret zichtbaar is, maar het is absoluut het wachten waard.’ Ramses woonde vlak bij de huidige halte en ook zijn lievelingscafé zat om de hoek: De Gelaghkamer. ‘Het lied We leven nog gaat over alles wat misgaat in het leven. En wat was het ergste dat Ramses kon overkomen? Dat De Gelaghkamer dicht was. Dus zingt hij: ‘Alles loopt mis vandaag. De brief weer niet gepost, de buurman kwaad en de Gelaghkamer nog dicht.’
Derde Weteringdwarsstraat 42hs
Herengracht 287
Het laatste woonhuis waar Shaffy zelfstandig woonde. Tot 2 jaar na zijn dood hing zijn naambordje nog naast de bel. Omdat het officieel een bedrijfsruimte was, huurde hij het in termijnen. ‘In dit huis schreef hij, op verzoek van een radioprogramma, Mama Mokum. Het nummer gaat over de liefde van Ramses voor Amsterdam. Die voelde hij ook voor de woning op de Herengracht. Soms ging hij aan de andere kant van de gracht staan en bracht hij a-capella een muzikale ode aan het huis.’
Herengracht 287
Felix Meritis
In 1968 kreeg de road manager van Shaffy de opdracht om een zaal in het Felix Meritis in te richten als theaterzaal. Niet gek dus dat het eerste optreden in de zaal werd gegeven door Ramses. Hij speelde hier zijn tweede programma: Shaffy chantate, samen met onder andere Thijs van Leer. Omdat het gebouw net iets hoger is dan de rest van de bebouwing, kun je als je schuin voor het gebouw staat het dakterras zien. Hier schreef Ramses Ik denk over je na, Amsterdam. ‘In het 2e couplet zingt hij: ‘Ergens in jouw hart woont iemand die ik liefheb.’ In de periode dat hij dit nummer schreef, was zijn relatie met acteur Joop Admiraal net uit. Dit nummer gaat dus niet over Amsterdam, maar over een relatiebreuk.’
Keizersgracht 324
Vondelpark
Over de bestaansgeschiedenis van Sammy bestaan veel verhalen. Is het geschreven voor de oud-burgemeester van Amsterdam, Ivo Samkalden? Of voor oud-klasgenoot op het Voorburg Lyceum Bernard A. Kats? Zelf kon Ramses geen uitsluitsel geven over de herkomst. Liesbeth List verklaarde eens dat het nummer over de manager van Ramses gaat. ‘In de jaren '60 was John Rosinga de manager van Ramses. Op een feestje hadden ze samen LSD gebruikt. Ramses werd er enorm vrolijk van, Rosinga juist niet. Ramses nam hem mee naar het Vondelpark om op te vrolijken. Daar riep Ramses: ‘Kijk omhoog! De lucht is blauw.’ Iets in die richting. Die kreten zijn omgetoverd tot Sammy.’
Café Fonteyn
Op de plek van Café Fonteyn zat vroeger Café de Tramhalte van Henrika Colauto. Het café was een ochtendcafé. ’s Ochtends om 6:00 ging het open en 4 uur later ging het alweer dicht. Vrachtwagenchauffeurs en venters kwam hier nog even een koffietje drinken voordat ze aan de slag moesten. Tegelijkertijd was dit ook de ideale plek om je nachtelijke uitstap nog even te verlengen. Precies waar Ramses gek op was. ‘Hij was absoluut een uitgaansbeest. Die kwam het café binnen met een flinke slok op om zogezegd nog een paar slokken te nemen. Eigenaar Henrika Colauto schonk hem graag bij. In Morgencafé zingt Ramses: ‘Het café van Riekje heet De Valkuil In De Tijd.’ Een duidelijke verwijzing naar Café de Tramhalte en haar eigenaar; voor Ramses was het café absoluut een valkuil in de tijd.’
Nieuwmarkt 13-15
Dr. Sarphatihuis
Nadat mensen om hem heen merkte dat zijn kortetermijngeheugen begon te haperen, werd er Korsakov bij Ramses Shaffy geconstateerd. Via Liesbeth List kwam hij terecht in het Dr. Sarphatihuis, een verpleeghuis aan de Roetersstraat. ‘Omdat hij nog steeds veel aanvragen kreeg, beheerde Edith Huijer, die op het medisch secretariaat werkte, Ramses’ agenda. Huijer schakelde ook met Liesbeth List toen in 2005 het idee ontstond om samen met de band Alderliefste de hit Laat me opnieuw op te nemen. ‘Het werd een grote hit en zo stond Ramses ineens weer in de Top 40.’
Daan Bartels
Al sinds 2014 geeft Daan Bartels biografische rondleidingen door het centrum van Amsterdam. Als liefhebber van het Nederlandse lied heeft hij een grote liefde voor Ramses Shaffy ontwikkeld en hem ook meerdere malen ontmoet.
