Grenzeloos en vrij

De tentoonstelling

Deze toont de nauwe verwantschap van Cobra met de vrije expressieve werkwijze van kunstenaars door de jaren heen. Zo’n 150 schilderijen, sculpturen, werken op papier, foto’s en keramiek benadrukken het universele karakter van Cobra. Het publiek wordt uitgenodigd om het werk van een groot aantal Cobra-kunstenaars te vergelijken en verbanden te leggen met verwante kunstenaars die vóór, gelijktijdig of daarna werkten.

Bredere context Cobra

De tentoonstelling Grenzeloos en vrij beoogt geen historische terugblik of een reflectie op typische kenmerken van Cobra kunst te zijn. Het plaatst het werk van Cobra kunstenaars in een bredere context. De Cobra kunstenaars wilden zoveel mogelijk hun ideeën met anderen delen en zochten tot de verste (Europese) uithoeken contacten met gelijkgestemden. Alle kunst die stond voor experimenteel, speels, provocatief en vrij kon rekenen op respons van de eerste grondleggers van de beweging.

Zonder labels

Door Cobra kunstwerken naast die van andere, niet aan Cobra gelinkte kunstenaars te plaatsen ontstaan nieuwe dwarsverbanden in stijl, zeggingskracht of betekenis, zonder deze direct te labelen als Cobra -of niet-Cobrakunst. In een retrospectief van zo’n vijfenzeventig jaar is dat nu beter zichtbaar te maken. Zo is duidelijk dat eigenlijk van het begin grote verschillen tussen individuele Cobra kunstenaars waren, maar daarnaast is het duidelijk dat ieders artistieke ontwikkeling totaal verschillend is verlopen. In zo’n terugblik kan er ook een voorlopige balans worden opgemaakt hoe de Cobra kunstwerken zich verhouden tot de internationale ontwikkelingen. Soms blijkt een individuele stap, zoals het nieuw Babylon project van Constant of de ideeën van de Situationisten (Asger Jorn, Guy Debrod en Jacqueline de Jong) ook in deze tijd nog relevantie te hebben. Maar ook binnen de schilder –of beeldhouwkunst is te zien dat het werk van individuele Cobra kunstenaars nog steeds overtuigen in expressieve kracht.

Thema’s

Om al die vergelijkingen niet oeverloos naast elkaar te plaatsen zijn enkele groeperingen, of zo men wil, thematische groeperingen aangebracht. Die lopen van ‘Invloeden’: kunstenaars die invloed hadden op Cobra), ‘Maskers’, de invloeden van niet-westerse kunst, ‘Natuur en mythen’, vooral belangrijk voor de Deense Cobra kunstenaars, ‘Gebaar’, verwijzend naar de abstract-expressionistische action-painting in Amerika en het Europese Tachisme, ‘het Kind’, invloed van de spontane ongekunstelde uiting van het kind en tenslotte ‘Expressie’, waar brede groep werken vanaf het vroege expressionisme, via Cobra, tot een jongere generatie kunstenaars getoond worden die in stijl of mentaliteit dichtbij de Cobra uitingen staan.

Vergelijkingen

Het uitgangspunt van deze tentoonstelling is om een zodanige mise en scène te maken waardoor vergelijkingen gemaakt kunnen worden. Door Appel naast Picasso te tonen, maar ook heel dichtbij een reliëf van Schwitters en Brands. Picasso was belangrijk voor het loslaten van een logische relatie tussen kleur en vorm en bij Schwitters wordt het beeld van het schilderij (reliëf) ‘opengebroken’. Beide kunstenaars waren in die zin erg belangrijke voorbeelden. Of je kunt ervaren hoe de speelsheid van Klee en de sprookjes achtige vormen van Mirò belangrijk zijn geweest voor schilders als Brands, Wolvecamp en Rooskens. Deze opzet geeft de vrijheid om als kijker die verbanden te volgen of tot andere visies te komen in een museum als plek voor reflectie van wat Cobra in een bredere context betekent heeft of nog steeds te zeggen heeft.